Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε από το Υπουργείο Εργασίας φέρνει σαρωτικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, θεσπίζοντας ένα ακόμα πιο «ευέλικτο» καθεστώς απασχόλησης. Πίσω όμως από τους τεχνοκρατικούς όρους, τις «ψηφιακές εφαρμογές» και τις «ταχείες προσλήψεις», κρύβεται μια απλή αλλά συνταρακτική πραγματικότητα: η εργασία βαίνει προς ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου και της ίδιας της ζωής του εργαζομένου.

13 ώρες εργασίας στον ίδιο εργοδότη: Μια νέα «νόμιμη» κανονικότητα

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται η δυνατότητα 13ωρης ημερήσιας απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, εξέλιξη που ξεπερνά ακόμη και το ήδη επίμαχο καθεστώς του Ν. 5053/2023. Ο εργαζόμενος, πλέον, δύναται να εργάζεται σχεδόν όλη τη μέρα – αρκεί να μεσολαβούν 11 ώρες ανάπαυσης, σύμφωνα με την ελάχιστη απαίτηση του νόμου.

Ας δούμε τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Ένας εργαζόμενος που δουλεύει 13 ώρες, και χρειάζεται 3 ώρες συνολικά για μετακίνηση από και προς τη δουλειά (κάτι καθόλου σπάνιο, ειδικά σε μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα), έχει ήδη «καταναλώσει» 16 ώρες από τις 24. Του απομένουν 8 ώρες. Από αυτές, πρέπει:

• να φάει (πρωινό/βραδινό),
• να δει, αν προλάβει, την οικογένειά του,
• να εξυπηρετήσει βασικές του ανάγκες (π.χ. καθαριότητα, οικιακές υποχρεώσεις),
• και –το κυριότερο– να κοιμηθεί, αν υποθέσουμε ότι του απομένει επαρκής χρόνος για ύπνο, κάτι επισφαλές.

Υπερωρίες χωρίς αμοιβή: Το ρεπό ως «αντάλλαγμα»

Ο νέος μηχανισμός «διευθέτησης του χρόνου εργασίας» επιτρέπει στον εργοδότη να επιβάλλει αυξημένο ωράριο κατά βούληση, δίνοντας ως «αντιστάθμισμα» ρεπό, μειωμένο ωράριο ή άδεια στο μέλλον. Η αμειψιμότητα των υπερωριών, δηλαδή η βασική έννοια ότι χρόνος=χρήμα, παύει να ισχύει στην πράξη.

Πρόκειται για επικίνδυνη μετατόπιση από τη φιλοσοφία της αμειβόμενης εργασίας προς την «απλήρωτη ευελιξία», όπου η πίεση της επιχείρησης μεταβιβάζεται στον εργαζόμενο ως υποχρέωση και όχι ως ευκαιρία.

Διευκόλυνση εργοδοσίας, όχι προστασία εργαζομένων

Οι περισσότερες ρυθμίσεις που προβάλλονται ως βελτιώσεις – όπως η ταχεία πρόσληψη μέσω εφαρμογής ή η κατάργηση εντύπων – αφορούν πρωτίστως τη διευκόλυνση της εργοδοσίας και όχι την ενίσχυση της θέσης του εργαζομένου.

Η ίδια η ονομασία του νομοσχεδίου, «απλοποίηση εργατικής νομοθεσίας και ενίσχυση εργαζομένων», μοιάζει με ειρωνεία όταν το ουσιαστικό αποτέλεσμα είναι η αύξηση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου και η διάβρωση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Δεν είναι τυχαίο που τα εργατικά σωματεία κάνουν λόγο για «βραχυκύκλωμα» του κοινωνικού διαλόγου και υποβάθμιση των διαπραγματευτικών εργαλείων των εργαζομένων.

Το κοινωνικό κόστος: Ατομικοποίηση, εξάντληση, απομόνωση

Το μοντέλο που προωθείται, αυτό της ακραίας «ευελιξίας» και της ατομικής διαπραγμάτευσης, δεν έχει μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις. Ο εργαζόμενος δεν είναι πλέον πολίτης με δικαιώματα και ζωή, αλλά μονάδα παραγωγής με περιορισμένο προσδόκιμο ενεργούς συμμετοχής στην κοινωνία.

Οικογένεια, ξεκούραση, κοινωνική ζωή, εθελοντισμός, συμμετοχή στα κοινά – όλα τελούν υπό αίρεση, γιατί πολύ απλά ο χρόνος δεν φτάνει. Η εργασία παύει να είναι μέσο επιβίωσης και γίνεται αυτοσκοπός εις βάρος της ζωής.

Τι λέει η ΕΤΗΠΤΑ;

Αναμένουμε με ενδιαφέρον την επίσημη θέση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΤΗΠΤΑ επί του νέου νομοσχεδίου, καθώς αφορά άμεσα και ουσιαστικά τους όρους εργασίας των μελών της και συνολικά το μέλλον της εργασίας στον κλάδο.

Α. ΑΛΟΣΚΟΦΗΣ

τ. Αντιπρόεδρος ΕΤΗΠΤΑ